Present pakt organisatie aan, na roerig jaar

AMEIDE • Zorgorganisatie Present beleefde een turbulent jaar: managers kwamen en gingen, een klokkenluider klapte uit de school over haperende zorg en mocht niet meer voor Present werken, familie van bewoners klaagde. Van het Rijk kwam er bovendien minder geld. Twee bestuurders blikken terug en vooruit.

Veel wisselingen
Wat is er in de afgelopen maanden gebeurd bij Present?
Wilbert de Jong (oud-bestuurder en oud-voorzitter van de raad van toezicht): "Per 1 oktober vorig jaar vertrok directeur-bestuurder Marcel Verboom. Hij werd opgevolgd door Anton Maas, die per 1 januari vertrok. Ik heb toen mijn taak als voorzitter van de raad van toezicht neergelegd en heb zijn taak overgenomen. Sinds 1 maart is Christel Deckers onze nieuwe bestuurder. Henk-Jan Misbeek, die in september vorig jaar in Het Kontakt reageerde op de kritiek van klokkenluider Gery Ooms, was manager zorg. Hij heeft hier maar kort gewerkt."

Ziekenhuizen
Mevrouw Deckers, wat is uw achtergrond?
Deckers: "Ik ben al heel lang werkzaam in de zorg. Ik heb onder andere gewerkt in academische ziekenhuizen, in de gehandicaptenzorg en in vvt-instellingen (verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorgorganisaties, red.). Ook maak ik deel uit van de Raad van Toezicht van Reinaerde (Utrecht e.o.) en van de Raad van Toezicht van het Trimbos Instituut."

Bezuinigingen
Afgelopen najaar is gestart met het opstellen van een plan van aanpak. Wat staat daarin?
De Jong: "In december is het plan gepresenteerd, als notitie bij de begroting voor 2017. Het plan is uitgebreid besproken in de cliëntenraad, de OR, het MT en in de Raad van Toezicht;  de daarin opgenomen bezuinigingsvoorstellen zijn geaccordeerd. In de loop van dit jaar worden die uitgevoerd c.q. verder uitgewerkt."

Betaalbare zorg
Deckers: "Het plan bevat niet alleen bezuinigingen. We bekijken: hoe zet je een stip aan de horizon en hoe vertaal je dat in tevreden cliënten,  medewerkers en  betaalbare zorg voor nu en in de toekomst? Een ander punt uit het plan is: slimmer inkopen. Veranderingen worden niet alleen ingegeven door bezuinigingen. Het gaat ook om het slimmer inrichten  van de organisatie, investeren in medewerkers, een strategisch opleidingsplan opstellen en het  verder automatiseren van de administratie."

Welke punten uit het plan van aanpak zijn het lastigst uit te voeren?
Deckers: "Het is moeilijk om voldoende hoger opgeleide vaste medewerkers in huis te hebben. Het Rijk heeft 2 miljard toegezegd voor de ouderenzorg. Misschien krijgen we dat geld wel om voldoende medewerkers op te leiden."

Imago
De Jong: "Tijdens aanloop naar de verkiezingen is gezegd: er moeten 80.000 mensen bij in de zorg. Dat is veel, maar die mensen zijn er niet. In ieder geval niet opgeleid. Het is eigenlijk een goedkope opmerking." Deckers: "Als je wilt dat meer mensen kiezen voor werk in de ouderenzorg, moet het imago verbeteren. Mensen hebben er vaak geen goed beeld van. Daarom is het belangrijk dat bijvoorbeeld jongeren tijdens hun schoolperiode stage lopen in de ouderenzorg."

Uit reacties van medewerkers bleek dat er in het recente verleden niet adequaat werd gereageerd op hun klachten. Negen Verzorgenden Individuele Gezondheidszorg (VIG'ers) namen ontslag. Wat heeft Present gedaan om de communicatie met medewerkers te verbeteren?
De Jong: "De locatiemanagers zijn weer teruggekomen in weer in hun kracht gezet. Wel hebben we de zelforganiserende teams gehandhaafd. Dat is op zich goed; iedereen wil graag zijn eigen werk inrichten. Maar dat kun je niet in één keer omzetten, dat is in het verleden misschien te snel gebeurd. Er wordt nu meer tijd voor genomen, er is meer coaching."

In het diepe
"Het zou kunnen dat sommigen in het verleden het gevoel hadden dat ze in het diepe werden gegooid. Sommige mensen worden onzeker als ze zelf moeten bepalen wat ze moeten doen. Daarnaast worden we geconfronteerd met veel concurrentie. Medewerkers kunnen zo ergens anders terecht. Het is een dilemma: we moeten hoog opgeleide mensen hebben, maar er zijn er te weinig van. Het is niet alleen een kwestie van meer handen aan het bed. Die handen zijn er wel, maar het gaat om het niveau. De ouderen die bij ons terechtkomen, vragen meer zorg dan vroeger."

Papierwerk
Eén van de klachten was vorig jaar: 'Er wordt helaas nooit gevraagd of je de bewoners wel genoeg aandacht geeft, wel of je papierwerk in orde is.' Hoe gaat dat nu?
De Jong: "We kunnen het papierwerk niet verminderen. Wel kunnen we proberen het zo goed mogelijk te stroomlijnen. Er is nu een computerprogramma waar medewerkers hun informatie beter in kunnen verwerken."

Verzekeraars
Deckers: "We kijken met belangstelling naar de landelijke pilot 'terugdringen administratieve lasten'. Het lastige is dat verschillende zorgkantoren verschillende informatie van ons vragen. Er is overleg gaande om daar meer eenheid in te krijgen, zodat we niet voor de ene verzekeraar een heel ander lijstje moeten maken dan voor de andere verzekeraar. Maar goede administratie is wel belangrijk; we moeten transparant zijn, laten zien waar we het geld aan besteden. We hebben intern instrumenten ontwikkeld om dat makkelijker te maken. Maar het zou alle instellingen helpen als er meer eenduidigheid komt in afspraken met verzekeraars en gemeenten en de Inspectie voor de Gezondheidszorg."

"Daarnaast werken we met zelforganiserende teams, zodat medewerkers regelruimte hebben en tijd kunnen maken voor wat zij belangrijk vinden. Ik kan me voorstellen dat medewerkers ervaren dat ze te weinig tijd hebben voor de cliënten. Maar we moeten er ook voor zorgen dat de zorg betaalbaar blijft, anders hebben we geen bestaansrecht meer."

Weinig tijd
Nieuwe medewerkers werden onvoldoende begeleid bij het inwerken, vonden velen. Is daar nu meer aandacht voor?
De Jong: "We zijn van mening dat we mensen wel goed inwerkten. Het moet binnen het team gebeuren, maar dat heeft er weinig tijd voor. Het zou goed kunnen dat sommige mensen zich een kat in een vreemd pakhuis voelden."

Uitzendkrachten
Deckers: "Het is belangrijk om te bekijken of nieuwe medewerkers in het concept van zelforganiserende teams passen. Als je uit een organisatie komt die hiërarchisch werd aangestuurd, is de overstap lastig." De Jong: "En het is vervelend om uitzendkrachten in te werken, om dat je weet dat ze na een tijdje weer weg zijn." Deckers: "We werken nu minder met uitzendkrachten, waardoor de situatie als minder knellend wordt ervaren."

Reorganisatie
De reorganisatie van eind 2014, begin 2015, liet zijn sporen na. Die reorganisatie was het gevolg van overheidsbezuinigingen waarmee alle woonzorgcentra te maken kregen. Wel zijn er grote verschillen tussen de woonzorgcentra.
De Jong: "Heel veel huizen zitten met dezelfde problemen. De financiële resultaten zijn flink gekelderd. Je zult zien dat veel huizen over 2016 verlies draaiden."

Deckers: "Of interen op hun reserves. We zitten in een directeurenoverleg van  dertien vvt-instellingen en delen onze best practices." De Jong: "Werkgeversorganisaties zeggen: we zien het arbeidsprobleem, wat kunnen we eraan doen dat mijn concullega mijn VIG'er overneemt? Met een aantal partijen proberen we slagen te maken, maar dat gaat niet van vandaag op morgen."

Nieuwe huizen
Deckers: "Er is geen eenduidig antwoord op de vraag naar de reden voor verschillen in prestaties." De Jong: "Het maakt bijvoorbeeld verschil of je een pand in eigendom hebt en of je een oud pand hebt dat niet meer aan de kwaliteitseisen voldoet. Bij Present hebben we allemaal nieuwe huizen. Om de risico's te spreiden hebben we verschillende soorten huurcontracten en financieringen."

Flexibele schil
Medewerkers en familie van bewoners merkten dat uitzendkrachten soms te weinig wisten van bewoners, waardoor ze niet de juiste zorg boden. Hoeveel uitzendkrachten werken er momenteel bij Present?
De Jong: "In januari zaten we al onder het niveau dat begroot was voor uitzendkrachten. Al vanaf medio 2016 zijn we druk bezig om die aantallen te verminderen. Maar je kunt niet helemaal zonder, je hebt een beetje flexibele schil nodig."

Wisselende gezichten
Deckers: "We proberen zo min mogelijk wisselende gezichten te hebben dat is zowel voor onze cliënten alsook voor onze medewerkers belangrijk." De Jong: "We hebben nog steeds vacatures. We mogen respect hebben voor de mensen die het werk doen. De werkdruk is hoog." Deckers: "We proberen mensen intern op te leiden. Ook voor de komende jaren maken we daar goede afspraken over."

Doet de overheid voldoende om de situatie in de ouderenzorg te verbeteren?
De Jong: "Het is heel makkelijk om naar een ander te wijzen. Daar zijn we niet zo van. Er zijn allerlei sentimenten ten aanzien van de zorg."

Mantelzorg
"Een tijdje terug hebben we gezien dat de zorg negatief werd weggezet. Maar nu zien mensen: als ik thuis blijf, heb ik veel slechtere zorg. Ouderen vereenzamen, de mantelzorg wordt zwaar belast. In de thuiszorg zijn óók wel eens irritaties. Soms zeggen mensen: ik doe er alles aan om niet in een instelling te komen. Totdat ze hier komen. Dan merken ze hoe fijn het is: goed eten, contacten met medebewoners en medewerkers. Daar doen we het voor."