'Alblasserwaardse herindeling mét Arkel mist democratische legitimatie'

(Ingezonden brief) De kogel is door de kerk. Vanaf 2019 is de vereenvoudiging van de bestuurlijke puzzel in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden een feit. Met de intentie van de gemeenteraden van Giessenlanden en Molenwaard om per die datum te fuseren lijkt de nieuwe bestuurlijke werkelijkheid bekrachtigd. Eindelijk. Op één kleinigheidje na dan.

Lachertje van de regio
In 2006 verscheen een rapport over de bestuurlijke toekomst van de regio Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (Regio AV). Hardinxveld-Giessendam en Gorinchem zouden moeten fuseren; Liesveld, Nieuw-Lekkerland en Graafstroom zouden een nieuwe gemeente moeten vormen; Leerdam en Zederik vormden de derde gemeente. Giessenlanden, in die jaren het bestuurlijk lachertje van de regio, zou opgedeeld worden over de drie nieuwe gemeentes.

Nu, 10 jaar later, is er inderdaad de gemeente Molenwaard en hebben Zederik en Leerdam niet alleen de intentie tot elkaar uitgesproken, maar ook de gemeente Vianen meegekregen in het toekomstplaatje. Chapeau! In Hardinxveld-Giessendam hebben ze daarentegen de blik van de Regio AV afgewend en zoeken ze hun heil bij de regio Drechtsteden. Een keuze die door de provincie is gewaardeerd met hernieuwde zelfstandigheid.

Schaalvergroting geen vies woord
En waar in 2006 nog menig bestuurder het dacht te kunnen redden met zelfstandigheid, lijkt daar echter nu bij alle bestuurders en volksvertegenwoordigers sprake van vernieuwd inzicht: herindelen moet! Schaalvergroting is geen vies woord meer. Zolang er sprake is van goed en daadkrachtig bestuur, zal iedere inwoner tevreden zijn met die grotere gemeente. Het is namelijk fijn als er bestuurd wordt, als zaken geregeld worden en als er niet langer sprake is van achterstallig onderhoud en uitgesteld beleid. Dus de plannen van Giessenlanden en Molenwaard lijken voor iedereen het beste. Ook hier een chapeau voor de bestuurlijke moed.

En toch zit er in de plannen een kleine, maar herstelbare weeffout: Arkel. Dit dorp aan de Linge hoort niet bij de Alblasserwaard. Dit dorp hoort sociaal-cultureel èn politiek bij het naastgelegen Gorinchem. Wie een herindeling tussen Giessenlanden en Molenwaard doordrukt mèt Arkel, keert zich bewust tegen het zelf ingezette democratische proces en doet de nieuwe gemeente Alblasserwaard ook nog eens tekort. Kortom: niet doen.

Lastig dorp
Het Gesprek Waard, zo noemden de colleges en gemeenteraden van Molenwaard en Giessenlanden hun tour langs de verschillende dorpshuizen om te horen wat de inwoners van een mogelijke herindeling zouden vinden. Overwegend stond men er neutraal of positief in. Behalve in Arkel. Daar zag men de herindeling richting 'binnenwaard' niet zitten en sprak men zich in grote meerderheid uit voor een herindeling met Gorinchem. Een logische keuze, niet omdat men zich wat betreft winkelbestand, voortgezet onderwijs of werk richt op het Gorinchemse, maar vooral vanwege de sociaal-culturele en politieke achtergrond.

Arkel is een arbeidersdorp, groot geworden in de jaren '50. Men werkte bij Betondak in Arkel òf bij de Vries Robbé of Nederhorststaal in Gorinchem. In Arkel stemde je Partij van de Arbeid en was je lid van de VARA. En Arkel geldt nog steeds als dat 'rooie dorp'. In werkelijkheid is Arkel vooral een lastig dorp, waar men in hoofdzaak tegen nieuwe plannen is en zich vooral beklaagd over de gebrekkige politieke aandacht. En wat stemgedrag bungelt Arkel ergens tussen VVD en PVV en kiest men soms nog voor de PvdA, GroenLinks en D'66. Het zou zomaar Gorinchem kunnen zijn…

Bestuurlijke chaos
Het Gesprek Waard past in het huidige tijdsgewricht: luisteren naar de burger. Als het gaat om referenda als Oekraïne en Brexit zie je echter ook dat aan de echte stem van de burger risico's kleven. Daarom was het Gesprek Waard een goed idee. Geen referendum, wel input. Dus luisteren naar de burger en er vervolgens wat mee doen. Een extra democratische legitimatie van de ophanden zijnde herindeling. Maar dan ook echt luisteren, echt durven kiezen en een echt besluit nemen. En dan gaat Arkel dus naar Gorinchem.

Beter voor de inwoners van Arkel, maar vooral ook beter voor de nieuw te vormen gemeente. De christelijk-sociale dynamiek van de nieuwe gemeente Alblaserwaard moet je niet laten ophouden door het altijd tegenstribbelende Arkel, de ontwikkelsnelheid niet laten vertragen door die dwarse stadswijk aan de oostgrens. Arkel moet geen energielek vormen voor de politici van de Alblasserwaard.  

Risico
En ja, er schuilt een risico in voor de inwoners van Arkel. Sociaal-politiek misschien passend bij de Gorinchemse samenleving, maar o, o, o, wat is het een bestuurlijke chaos in die stad. Dat zullen de Arkelaren op de koop toe moeten nemen. Maar waar Gorinchem zich tot een aantal jaren geleden nog arrogant en afstandelijk opstelde, is er nu sprake van gepaste bescheidenheid en een meer regio gerichte blik. Men wil niet verweesd achterblijven. Gorinchem wil meedoen en met regionale allure.

Bij de betere herindeling komt er dus een knip in Giessenlanden en schuift Arkel aan bij Gorinchem. Heel ingewikkeld is dat niet. Raadsvoorstellen moeten worden aangepast (Giessenlanden en Molenwaard) of opgesteld (Gorinchem). En uiteindelijk zal de provincie Zuid-Holland er iets van moeten vinden. Maar dat lijkt een gelopen race. Daar wil men echt niet dat Gorinchem als kleinste jochie  verweesd achterblijft en redeneert men ongetwijfeld ook vanuit getal: 40.000 inwoners is voor de stad Gorinchem het minimum. Bestuurders van Giessenlanden, Molenwaard en Gorinchem, toon lef en doe het goede. Ik zal als eerste klappen.

Berend Buddingh'
Arkel